Αλή Πασάς (1744-1822)

Κατά τα χρόνια του Καπετάν Ζιάκα και του Κουρτ Πασά του Δέλβινου, άρχισε να διαφαίνεται στο προσκήνιο της νεώτερης ιστορίας της Ηπείρου-Μακεδονίας, ο αιμοβόρος Αλή Πασάς. Γεννήθηκε στο Τεπελένι της Β. Ηπείρου το έτος 1744 και ήταν γιος του Βελή και της Χάμκως, που αργότερα εγκαταστάθηκε στην Κόνιτσα. Ερείπια του σπιτιού του σώζονται μέχρι σήμερα, όταν έγινε έφηβος έγινε και αρχηγός ληστρικής συμμορίας και καταδυνάστευσε την Ήπειρο-Θεσσαλία-Μακεδονία. Παντρεύτηκε την κόρη του πασά του Δελβίνου Καπλάν, την Εμινέ, και αργότερα ερωτεύθηκε παράφορα την ωραιοτάτη Ελληνίδα Βασιλική Κ. Κονταξή, αφού σκότωσε τη γυναίκα του Εμινέ. Το 1789, ονομάστηκε επόπτης (Δερβέναγας) των στενών της Πίνδου. Το 1786, διορίστηκε πασάς Θεσσαλίας και το 1788 και πασάς των Ιωαννίνων, ενώνοντας τα δύο πασαλίκια Ηπείρου-Θεσσαλίας. Τα του πολυτάραχου βίου του περιβόητου αυτού αιμοβόρου Αλή πασά είναι πολύ σε όλους μας γνωστά, δεν χρειάζεται να επαναληφθούν και εδώ.

Τον Μάρτιο του 1821, εξερράγη στην κυρίως Ελλάδα, η επανάσταση του 1821, τα Γρεβενά, η Κόνιτσα, το Μέτσοβο, το Ζαγόρι, χρησίμευαν σαν το προπύργιο των ηρωικών αγώνων της Στερεάς και Νότιας Ελλάδας. Αυτό γιατί οι διαβάσεις, τα περάσματα της Πίνδου, των μερών μας, βρίσκονται διαρκώς υπό τον έλεγχο των Ελλήνων καπεταναίων που δεν επέτρεπαν την κάθοδο τουρκικών στρατευμάτων και εφοδίων προς τις τουρκικές δυνάμεις των περιοχών αυτών, αναφορά Γιάννη-Γούλα Ζιάκα, προς την κυβέρνηση της Ελεύθερης Νότιας Ελλάδας. Το σώμα του Γούλα Ζιάκα, πολέμησε και στο Μεσολόγγι, αλλά επέστρεψε στα Γρεβενά, στο αρχικό του πόστο. Η κυβέρνηση τότε (1825) του Κουντουριώτη του απένειμε το βαθμό του Συνταγματάρχη - χιλίαρχο. Σκοτώθηκε άνανδρα, τον πρόδωσαν στον Κιουταχή Πασά, τα πρωτοπαλίκαρά του, οι Μακραίοι. Αυτή δυστυχώς ήταν η μοίρα πολλών ηρωϊκών καπεταναίων. Δύστυχη Ελλάδα, που σκότωνε η ίδια τα παιδιά της!!! Την αρχηγία μετά το θάνατο του Γιαννούλα Ζιάκα, πήραν τα παιδιά του Νικόλας, Θόδωρος και Γιώργος που εκδικήθηκαν το θάνατό του πατέρα τους και εξόντωσαν και αυτοί τους Μακραίους.

Τέλος οι Ζιακαίοι υπακούοντας στον Κυβερνήτη της Ελλάδας Καποδίστρια, εσταμάτησαν την δράση τους το 1835 και εγκαταστάθηκαν στη Λαμία.
Είναι πάρα πολύ δύσκολο να παραγματευθεί κανείς τον εθνικό βίο των Λόγκα-Κερασοβιτών, Ραχοβιτών και πέρα Μαχαλιωτών γιατί δεν υπάρχουν πηγές. Όσες κατορθώσαμε και συλλέξαμε καταγράφονται, εν περιλήψει-επίτομα εδώ και στα πέντε (5) βιβλία του συντάξαντος τη μελέτη αυτή.